Menisküs Femur ile tibia kemikleri arasında bulunan fibrokartilaj yapıda olan C harfi şeklinde bir yumuşak dokudur. Bir dizde iki adet vardır bunlar medial (İç tarafta olan) ve lateral (dış tarafta olan) menisküstür. Yaralanmalara en çok iç taraftaki medialde olan meyillidir çünkü daha hareketlidir . Her bir menisküsün ön boynuz ve arka boynuzu vardır genelde arka boynuz daha fazla hasar görür
En yaygın yırtılma şekli yürürken ya da koşarken tam ayak yere temas ettiğinde o ayak üzerindeyken dönme sonucu yırtılma olur ya da sporcularda hızlıca dönünce yırtılma görülür bu dönme hareketi menüsküs boyunca bir Tork oluşturur Bu da yırtılmaya yol açar. Çoğu insan yırtılma anında klik diye bir ses ya da ani bir ağrı hisseder
Her biri farklı semptomlara yol açan birbirinden farklı yırtılma tipi vardır Örneğin ; kova sapı tipi yırtıkta diz bir pozisyonda kilitlenir ve hareket ettiremezsiniz. Bunun dışında horizantal yırtık, radial yırtık , kova sapı yırtığı gibi tipleri bulunmaktadır
Yırtık olduğunun belirtileri kişiden kişiye değişmekle birlikte genelde yaralanmadan 24 saat sonra belirtiler görülür .
1. Dizin iç tarafında ya da dışarıda lateral tarafta hassasiyet,
2. Dizi düz yaparken ağrı hissi
3. Dizi tam büktüğünde Ağrı
4. Dizde kitlenme ve çömelirken dönerken ya da diz çökerken Ağrı oluşması halinde yırtıktan şüphelenilir
Klinik ortamda yırtığın olup olmadığı çok basit bir şekilde yüzde seksen doğrulukta anlaşılabilir. Yapılan testlerle fizyoterapistimiz diz çevresindeki
2. eklem hareket açıklığı
3.şişlik ve eklem stabilitesini ölçmek için birçok testten yararlanır .MC murray testi spesifik olarak yırtık tespiti için kullanılır . Klinikte yırtık olup olmadığından emin olamazsak MR görüntülemeden faydalanabiliriz. Bu sayede menisküs zedelenmesi ile birlikte başka yumuşak doku hasarı olup olmadığı da anlaşılabilir. Bazı kliniklerde ultrasonda kullanılmaktadır. Bu yöntemi dizde ödem ve inflamasyon tespitini aynı zamanda yırtık sonrası sekonder oluşan menisküs kistlerinide bize gösterebilir
Kliniğimiz iyi bir değerlendirme sonrası yaşınıza, yaralanma şekline,yırtılan bölgeye, yırtığın tipine ve yırtığın büyüklüğüne göre tedavi yöntemi farklı tedavi yöntemleri uygular . En iyi tedavi yöntemi yaptığınız iş , yaptığınız spor dalına ve sporun türüne göre de değişmektedir Örneğin bir futbolcuya da koşucunun ödem ve ağrısının geçmesini bekleyecek pek zamanı olmaz dolayısıyla onlara acil olarak başka tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Bir çok yırtık kendiliğinden ya da Fizik Tedavi yardımı ile iyileşmektedir .fizik tedavide
fizik Tedavinin faydalı olamayacağı durumlarda
Yırtığın önüne geçmek için yaşınıza ve yaşam tarzınıza uygun şiddette şu şekilde önlemler alınabilir;
2. Spora başlamadan önce ısınma
3. sporlar arasında vücudu iyice dinlendirmek
4. uygun ayakkabı seçemek ayağı iyice destekleyen ve ayağın içine iyice oturduğu ayakkabılar
5. kasların esnekliği arttırılmalı ve
6. egzersiz şiddetini aniden arttırmamalı
Yırtık sonrası semptomlar kişiden kişiye değişmekle birlikte genel olarak şu şekildeki genel semptomlar bize menisküs yırtığı olduğunun habercisidir;
Ağrının yeri Yırtık bölgesine göre değişmekle birlikte menisküs problemi olan hastalarımızın çoğunluğu genelde ağrılarının dizin iç , dış veya iç arka bölgesinde yoğunlaştığından şikayetçi olurlar
İyileşme yırtığın büyüklüğüne , tipine ve lokasyonuna göre değişiklik gösterir . Bazı yırtıklarda fizik tedavi ile iyi sonuçlar alabiliyorken bazı ciddi yaralanmalarda ameliyata ihtiyaç duyulabilir
Menisküs kıkırdak yapıda olduğundan röntgende görülmez . Menisküsü görüntülemek için MR en çok tercih edilen görüntüleme yöntemidir
Evet!
Yırtılan menisküs sonucunda o bölgede şişlik ve ödem oluşur buda ağrı ve hareket kaybına neden olur
Tedavi edilmeyen yırtıklarda zamanla menisküsten kopan parçalar diz içinde ağrı ve şişliğe neden olur bunun yanında ileride dizde kireçlenme ve diğer yumuşak doku hasarına yol açabilir
Menisküs problemi olanlar diz dönme hareketinin ve çömelme hareketinin fazla olduğu aktiviteleri yapmamaları gerekmektedir. mümkün oldukça kalça ve diz çevresindeki kasları güçlendirici egzersizler yapmalıdırlar
Yırtığın tipine göre değişmekle birlikte bazı ciddi yaralanmalarda yürümekle birlikte eklem yüzeyine takılan menisküsün kopan parçası uzun vadede orada kıkırdak hasarı ve kireçlenme oluşturabilir . bununla birlikte tedavi edilmeyen menisküs vakalarında hareketle birlikte kopan parçalar ameliyata kadar götürecek ciddi sonuçlara neden olabilir
menisküs vakalrında dizlik kulanmada genel amaç dizi desteklemek ve dizi stabilize ederek dizin zarar göreceği dengesiz hareketlerden ve yaralanmalardan korumaktır. bununla birlikte size uygun dizliğin hangisi olduğunu doktronuz yeterli değerlendrime sonucunda karar verecektir
menisküs yırtığı sık görülen ve her zaman ameliyat gerektirmeyen bir sağlık problemidir . Fizyoterapi eşliğinde yapılan quadriseps ve hemstring egzersizleri dizde sertliği azaltır ve iyileştirmeyi artırabilir
evde tedavisi konusunda doktorunuz ile mutlaka görüşmelisiniz çünkü menisküs profesyonel bir ekip tarafından değerlendirilip tedavi edilmesi gerekmektedir yoksa bazı menisküs yırtıkları tedavi edilmezse hareketle birlikte daha da kötüleşebilir ve dize ileriki yıllarda başka problemler çıkarabilir
Akut dönemde hemen yaralanma sonrası oluşan şişlik geçtikten sonra dizdeki kan dolaşımını arttırmak , ağrı azaltmak , sertliği yumuşatmak ve eklem hareket açıklığını arttırmak için sıcak kullanılabilir
yaralanbmanın şiddetine göre sporcu sağlığı alanında uzaman bir doktora y da kemik ve eklemler konusunda uzman bir ortopediste başvurabilirsiniz
menisküs yaralanmaları genellikle tedavi edilebilen sık karşılaşılan bir diz problemidir. ameliyata gerek duyulmadan fizik tedavi ile menisküs yırtığı ortalama 6-8 haftada iyileşmektedir . süre farklılık gösterebilir yaralanmanın tipine ve şiddetine göre değişiklik gösterir
Dizde şok absorbsiyonu ve dize binen yükü dengeli dağılımını ve diz stabilitesini sağlayan menisküsler yırtılırsa dizde
Ameliyat fiyatları sosyal sigortanızın geçerli olduğu en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak fiyatlar hakkında güncel ücret bilgilerini alabilirsiniz
Yırtığın tipine göre uygulanan tedavi metodu değişmektedir bununla birlikte ameliyata ihtiyaç duymadan bir çok menisküs vakası fizik tedavi ile bir çok semptomundan kurtulup normal hayatına belli bir süre sonra dönmektedir . Fizik tedavi ve evde yapılan egzersizler ile birlikte hasta 4-6 hafta içinde toparlamaktadır
Yaralanma sonrası yapılabilecek en iyi şey yırtığın daha fazla ilerlemesini önlemek için dizin dönme ve rotasyon hareketlerinden korumak gerekir ve ardından şişlik ve ağrı kontrolü için bol miktarda buz uygulaması yapılmalı
Kan yolu ile beslenmesi zor olan kıkırdak yapıdaki menisküslerin yırtılma boyutuna göre evreleri vardır. 3 derece yırtık vardır ve 1 -2 derece yırtıkta daha çok fizik tedavi ile normal yaşama dönebilirken 3 derece yırtıkta daha çok ameliyata başvurulmaktadır
Yumuşak doku yaralanmalarında durumun ciddiyeti derecelendirilir bunun gibi kıkırdak yapıdaki menisküslerde yaralanma sonrasında uzmanlar tarafından derecelendirilir örneğin ; evre 1 ” 1. derece” , evre 2 ” 2. derece , evre 3 ” 3. derece ” şeklinde durumun ciddiyeti evrensel bir metotla tanımlanır. Evre 1 ve 2 ‘de ciddi bir yırtık değildir ve genelde fizik tedavi ile hasta semptomlarından büyük oranda kurtulur normal hayatına döner
Evre 1 “1. derece” : MR görüntülemede menisküs içinde küçük fokal bir alanda yoğunluk artışı vardır ve eklem yüzeyine doğru uzanmaz
Evre 2 “2. derece” : MR görüntülemede doğrusal bir şekilde uzanan bir sinyal artışı görülür ancak yinede eklem yüzeyine ulaşmaz
Evre 3 “3. derece” : MR görüntülemede anormal sinyal artışı en az bir eklem yüzeyine ulaşmıştır . Menisküs içerisinden üst ya da alt eklem yüzeylerine doğru belli bir açıklık oluştuğundan dolayı bu evrede ciddi bir yırtıktan bahsedilir ve profesyonel bir tedavi gerekmektedir.
Yırtık sonrası özellikle dizin üzerine aşırı ve dengesiz yük bindiren sporlardan uzak durulmalı. Çömelme ve dizin rotasyon ve dönme hareketlerinin çokca yapıldığı futbol, güreş , tenis, basketbol …. vb kontak sporlar belli bir süre yapılmamalı ya da başlamaya fizyoterapistiniz ile danıştıktan sonra karar vermelisiniz
Yırtık sonrası egzersizler yaşınıza , yaptığınız spora ve yaşam tarzınıza göre değişiklik göstermektedir bununla birlikte yapılan egzersizler öncelikle ödem ve ağrı kontrolü ile birlikte bir diğer önemli parite olarak dizin stabilitesini arttıracak şekilde seçilir ve fizyoterapist eşliğinde veya onun önerdiği şekilde yapılır.
yırtık sonrası fizyoterapistiniz şu şekilde egzersizler size yaptırabilir
yırtık sonrası dizde oluşan ödemin daha fazla artmaması için şu şekilde önlemler alınabilir ;
REST ; yaralanan diz üzerine mümkün olduğu kadar ağırlık vermeden hareket etme
ICE ; bir gün içinde bir çok defa 2 dakika boyunca dizin üzerine buz koyulmalı
COMPRESSION ; dizin şiliğini azaltmak ve dize dışarıdan destek sağlamak için bandaj ile sarılabilir
ELEVATION ; Dinlenme esnasında yaralanan ayağı vücut seviyesinden daha yukarıda tutarak dinlendirme
kıkırdak yapısındaki menisküs difüzyon ve az bir kısmı kanlanma ile beslenir . Kanlanma ile beslenen dışarıdan üçte bir kısmı kendisi iyileşebilir ya da ameliyat ile tamir edilip tamamen iyileşebilir. Kanlanamayan bölgesi yırtığın tipine göre fizik tedavi ya da ameliyat gibi seçeneklere başvurularak menisküs semptamları iyileştirilir böylece günlük yaşamınıza dönebilirsiniz
Erken dönemde şişlik ve ödemi azaltmak için SOĞUK uygulanmalı ve soğuk iyi gelir
Kronik dönem de yani ödem soğuk ile azalttıktan sonra , dizdeki ağrı , sertli aaltmak ve o bölgede kan akımını arttırmak için SICAK uygulanmalı
Yırtığın tipine büyüklüğüne ve yerine göre tedavisi değişir bununla birlikte ameliyatsız tedavi seçeneği bütün yırtıklardan hemen sonra genellikle hemen uygulanır. ameliyatsız Yırtık tedavisi ;
Menisküs yırtığı tamir edilirken iyileşmeyi hızlandırmak için evde dizi zorlayıcı hareketlerden kaçınarak, buz uygulama, ödem için dizi yüksekte tutma , fizyoterapistinizin önerdiği güçlendirme egzersizleri yapılarak mümkün olduğunca mümkün oldukça menisküse zarar verenzıplama ve koşma gibi aktivitelerden uzak durularak menisküs evde tedavisine devam edilir
Kliniğimizden küçük bir Not;
Menisküs yırtıkları çok karşılaşılan bir diz yaralanmasıdır ve dizin spor esnasında , egzersiz yaparken ya da yürürken ani bir şekilde döndürülmesi sonucunda oluşur .Küçük yırtıklar ameliyata ihtiyaç duyulmadan iyileşirken diğer yaralanmalarda artroskopik ameliyata gerek duyulabilir . Ve yaralanmaların çoğunda tedavi sonrası insanlar normal yaşamlarına ve günlük aktivitelerini ağrısız bir şekilde yapmaya devam eder.